Jagodina u objektivu

Viševekovna turska dominacija na Balkanu je u srpskim varošima izmenila zanatsku delatnost dajući joj islamski pečat u razvoju i organizaciji. Ustanci srpskog naroda 1804. i 1815. godine i Hatišerif iz 1833. godine, donose promene i u zanatskom privređivanju. Povlačenjem turskih zanatlija, njihove radionice zauzima srpsko hrišćansko stanovništvo. (više…)

U želji da svojoj deci obezbede više obrazovanje, Jagodinci 1866. god. traže od ministra prosvete i crkvenih dela da im odobri otvaranje gimnazijeske realke. Očekujući odobrenje od ministra, Jagodinci započinju zidanje nove školske zgrade (danas zgrada „stare opštine“, ugao ulice Lole Ribara i Vuka Karadzića). Zahtev građana Jagodine, 1867. godine je odbijen. Nakon toga, nastaje još aktivnija prepiska Jagodinske opštine, Načelstva i viđenijih Jagodinaca sa nadležnim institucijama. Uslov za otvaranje gimnazijske realke bio je da Jagodinska opština dovrši školsku zgradu. (više…)

Prva narodna osnovna škola u Jagodini bila je otvorena 1808.godine. U isto vreme, po odluci Sovjeta, bile su otvorene narodne „male škole“ i u sledećim mestima: dve u Beogradu, jedna za varošku a druga za tursku decu, zatim u Smederevu, Požarevcu, Kragujevcu, Valjevu i još nekim mestima. Vrlo malo ima sačuvanih pisanih izvora o radu prve narodne osnovne škole u Jagodini, koja je u periodu Prvog srpskog ustanka nosila naziv „mala škola“. (više…)

Pored biblioteka, koje se u najvećem broju slučajeva formiraju zahvaljujući entuzijazmu malog broja obrazovanih ljudi posvećenih kulturnom razvoju, čiji su fondovi bili dostupni ograničenom broju korisnika, četrdesetih godina 19. veka, inicijativom stasale građanske klase i obrazovanih građana osnivaju se čitališta kao novi oblik društvenih institucija. Cilj osnivanja čitališta je bio zajednička nabavka novina i knjiga, čitanje i sastajanje kao i obrazovanje i kulturno uzdizanje njihovih članova. Nikada u svojoj istoriji čitališta nisu imala status državnih ustanova, pa nisu mogla ni da računaju na pomoć države, već su bila prepuštena sama sebi, odnosno izdržavala su se dobrovoljnim prilozima svojih članova. Na taj način je i njihovo trajanje zavisilo od zalaganja malog broja ljudi. (više…)

Sredinom XVI veka Jagodina postaje timar Derviš-bega Jahjapašiću, sina poznatog Bali-bega, osvajača Beograda 1621. godine. Sa džamijom, hanovima, amamima, česmama, karavan sarajima i sahat kulom, sve više dobija orjentalni izgled i dobija status-kasabe. Oko 1555. godine u Jagodini podignuta je nova džamija, jedna od najlepših na Balkanu. Sagrađena je od tesanog kamena i opeke. bila je kockastog oblika, dugačka 14m, široka 10 m. U džamiji je sahranjen Derviš-beg 1560. godine i po njemu je ova džamija dobila ime. (više…)

U srednjovekovnoj Srbiji najznačajniji oblik unutrašnje trgovine bili su panađuri, koji su se održavali oko velikih trgova određenih dana u godini. U Jagodini, trg na kome su se održavali panađuri, nalazio se najverovatnije, oko tadašnje crkve u čijoj je porti 1868. godine podignuta zgrada Osnovne škole (mesto gde se danas nalazi zgrada Vihora). Po sklapanju primirija uzmeđu Srbije i Turske, po nahijama označena su mesta i datumi za održavanje panađura, koji će vremenom dobiti naziv vašari. Jagodinska nahija, je po tom rasporedu vašar održavala u temnićkom selu Jasiki. (više…)

Sa razvojem Jagodine i uvećanjem njenog pravoslavnog življa,osećala se potreba za izgradnjom još jednog pravoslavnog hrama. Jagodina je po administrativnoj podeli Srbije 1836. godine postala sedište jednog od 5 serdarstava, u to vreme je imala samo jedan pravoslavni hram Staru crkvu jagodinsku – hram Sv. Mihaila. Jagodinci 1846. godine šalju molbu Prečestnjejšoj arhidijecezalnoj konzistoriji i traže odobrenje za izgradnju još jedne crkve u svojoj varoši. (više…)