Tokom protekle nedelje u Jagodini je po 32. put održan Književni festival „Srpsko pero“ koji organizuju Savet festivala i Narodna biblioteka pod pokroviteljstvom Grada Jagodine i prijatelja ove renomirane manifestacije. Trodnevni festival ponudio je bogate programe i još jedanput potvrdio da je reč o jednom od najboljih književnih festivala u zemlji i jednoj od najuglednijih manifestacija na području Pomoravskog okruga.
Prvi dan – Pun pogodak
- juna 2017. godine u Narodnoj biblioteci Jagodine počeo 32. Književni festival ,,Srpsko pero“ koji se, po tradiciji, povodom Vidovdana održava u Jagodini u organizaciji Saveta Festivala i Narodne biblioteke, a pod pokroviteljstvom Skupštine Grada Jagodine i proverenih prijatelja festivala.
Posle pozdravne, reči 32. Festival zvanično je proglasio otvorenim Milun Vasić, urednik književno – umetničkog programa Narodne biblioteke i publicista, koji je u kratkom i efektnom izlaganju posebno naglasio da je održavanje jednog ovakvog Festivala u materijalističkom društvu i srcu kapitalističke Evrope gde se gotovo niko ne obazire na duhovnost i umetnost pravi podvig što je i znak, kako je rekao, da će poezija i književnost, kao i umetnost uopšte, uspeti, kao i uvek do sada, da pobede sve nedaće.
Potom su predstavljene četiri nove knjige uglednih jagodinskih pisaca – Rade Stefanović, Dušana Aničića, Radivoja Ristića i Nenada Neška Stefanovića o kojima su govorili Bajo Džaković i Milun Vasić.
Govoreći o zbirci stihova ,,Cveće i trnje“ poznate srpske ( i jagodinske) pesnikinje Rade Stefanović, Džaković je posebno zapazio da i ovom knjigom jedna od najuglednijih pomoravskih književnica prezentira ono po čemu je i postala prepoznatljiva u tokovima savremene srpske poezije s tim što, čini se, ciklus ,,Trnje“ na izvestan način predstavlja i osveženje na njenom umetničkom putu, posutom i cvećem i trnjem, koji traje, evo, duže od pola veka. Potom je Rada Stefanović pročitala pesme iz ciklusa ,,Trnje“.
Publicistička knjiga ,,Kako ubiti narod“ jednog od najuglednijih novinara TANJUG-a i predsednika Kluba novinara Pomoravlja Dušana Aničića, po rečima, Baja Džakovića , jeste svojevrsni nezaboravnik koji bi trebalo da ima svaka srpska kuća i da ga čuva kao ikonu jer ovo i jeste literarna ikona nedoba čiji smo svedoci i akteri. U knjiži su sitematično prezentirane izjave belosvetskih moćnika – od Džordža Buša starijeg, preko Vaclava Havela do Borisa Jeljcina, kao i istaknutih domaćih ličnosti – od Dobrice Ćosića, preko Desanke Maksimovića i Emire Kusturice do dr Mire Marković, dr Zorana Đinđića i Čedomira Jovanovića koje eklatantno govore o agresiji NATO pakta na Srbiju, Slobodanu Miloševiću i svrgavanju jedne vlasti, i to u većini slučajeva govorom laži, nepravde i zla. Aničić je pojasnio da je kao novinar i specijalni izveštač sa mnogih ,,vrućih terena“ i lično prisustvovao brojnim dramatičnim događajima i da je smatrao , jednostavno, da se istina ne sme prećutati.
U knjizi pesama jagodinskog književnika Radivoja Ristića ,,Pesme o vinu i ljubavi“ dominiraju osećanja čovekoljublja, ljubavi prema otadžbini, zavičaju i porodici, ali i piću bogova – vinu i, naravno, Ženi. Milun Vasić je podsetio da se Ristić već dugo i uspešno bavi književnim radom i da su i ove njegove pesme kamičci mozaika koji garantuje da će poezija opstati. Potom se iskusni književni znalac Radivoje Ristić predstavio sa dve pesme za koje je nagrađen aplauzima brojnih posetilaca.
Milun Vasić potom je govorio o drugoj knjiži poznatog rok – kantautora i pesnika Nenada Neška Stefanoviča ,,Pastuv rokenrola“, ali se više osvrnuo na njegovu zapaženu rokersku karijeru gde je posebno apostrofirao činjenicu da se Neško Stefanović godinama smatrao jednim od najtalentovanijih solo gitarista na prostorima eks Jugoslavije. Bajo Džaković je konstatovao da će ova složena, koherentna i uspešna pesnička knjiga nedvosmisleno biti i primećena i pozdravljena u našoj šarenolikoj i brojnoj pesničkoj produkciji, a verifikovati Neška Stefanovića u jednog od najistaknutijih predstavnika rok poezije sa prostora centralne Srbije. Stefanović je emotivno pročitao tri pesme od kojih je najviše aplauza izazvala ona posvećena majci – pesnikinji Radi, odnosno Radoslavi kakvo je i njeno pravo ime.
Vidovdansko veče
Druge festivalske večeri održano je tradicionalno Vidovdansko veče koje se organizuje već dvadesetak godina u okviru glasovitog jagodinskog festivala, a povodom najznačajnijeg srpskog duhovnog praznika. Brojne posetioce pozdravio je domaćin večeri Mile Lazarević, književnik iz Ćuprije , inače predsednik Književne zajednice Udruženja književnika Srbije za Pomoravski okrug sa sedištem u Jagodini. Potom su se pretstavili picsi -prevashodno članovi Udruženja književnika Srbije, ali i Književnog kluba „Đura Jakšić“ iz Jagodine, Književnog kluba „Dušan Matić“ iz Ćuprije i Književnog kluba „Mirko Banjević“ iz Paraćina, kao i autori koji nisu članovi nijedne od pomenutih asocijacija.
Stihove ,kratku prozu i aforizme različite tematike, gde je ipak dominirao Vidovdan, čitali su Rada Stefanović, Đorđe Petković, Borisav Bora Blagojević, Milka Ižogin, Mile Lazarević, Dragan Živadinović Gile, Mirjana Antić, Olga Mancić Lodika, Gordana Miljković, Radivoje Ristić, Slobodan D. Stanković, Aleksandar Dobrosavljević, Miomir Lakićević, Bajo Džaković, Siniša Cvetković, Branislav Đokić Kan, Mila Marković, Zvedana Milosavljević Pržić i Rade Milosavljević, nekadašnji urednik Radio Jagodine, pisac i publicista,koji je i pobrao najviše aplauza pročitavši priču „Boem“ Sretka Divljana iz knjige „Kafana kod paradoksa“ koja je posvećena legendarnom pesniku Draganu Gligorijeviću, Jari Labudu.
Veče laureata
Na trećoj, finalnoj večeri Festivala koju je sugestivno vodio Dejan Simić, novinar-urednik informativnog portala Srpsko pero, uručene su književne nagrade. Kako je ove godine uvedena i nagrada ,,Pergament“, koja se dodeljuje za najbolju prvu knjigu na srpskom jeziku objavljenu u prethodnoj godini bez obzira na žanr, a kako su nagrade ,,Pomoravski Orfej“ i ,,Zlatni Orfej“ podelila po dva laureata, na završnoj večeri uručeno je čak šest nagrada, što je najviše u istoriji jedne od najuglednijih i najpopularnijih književnih manifestacija u zemlji i jedne od najznačajnijih kulturnih manifestacija koje se održavaju na području Pomoravskog okruga. Nagrade Festivala – „Pomoravski Orfej“, „Pergament“, „Srpsko pero“ i „Zlatni Orfej“, inače, sastoje se od ( skromnih ) novčanih iznosa i unikatnih povelja koje je dizajnirao Zoran Jevremović, a laureatima nagrada ,,Srpsko pero“ i ,,Pergament“ pripada i po jedna umetnička slika, dar Muzeja naivne i marginalne umetnosti iz Jagodine.
Nagrada ,,Pomoravski Orfej“ dodeljuje se od 2000. godine ( u saradnji sa KZ UKS-a za Pomoravski okrug) za najbolju knjigu pomoravskih književnika objavljenu u prethodnoj godini i do sada su je, pored ostalih, osvajali i Slobodan Žikić, Bajo Džaković, Miroslav Dimitrijević, Živorad Đorđević, dr Predrag Jašović i drugi ugledni književnici. Ove godine, jednoglasnom odlukom žirija koji su činili Bajo Džaković, kao predsednik, i Miroslav Dimitrijević i Slobodan Žikić, kao članovi, ona je ravnopravno pripala dr Mileti Markoviću, naučnom radniku i piscu iz Jagodine koji živi u Zagrebu i Miletu Lazareviću, književniku iz Ćuprije. Nagrada se profesoru Markoviću dodeljuje za knjigu dokumentarno – lirske proze ,,Pokušaji“ koja govori o njegovoj porodici, Jagodini, ali i žrtvama srpskog naroda u Prvom i Drugom svetskom ratu, kao i NATO bombardovanju i iz nje isijava prepoznatljiva Markovićeva erudicija, altruizam i humanizam.
Takođe jednoglasnom odlukom žirija ista nagrada dodeljena je i Miletu Lazareviću, književniku iz Ćuprije, za knjigu poezije, haiku stihova, kratke proze i aforizama ,,Godovi“ koja na reprezentativan način predstavlja ovog vrednog književnika, novinara i kulturnog radnika.
Nagrada ,,Pergament“ se ove godine dodeljuje prvi put sa namerom da, takođe, postane tradicionalna. Žiri koji su sačinjavali pomoravski pisci i novinari – Milan Jakovljević, kao predsednik, i Bajo Džaković i Mile Lazarević,kao članovi, jednoglasno je odlučio da prvi laureat postane Nebojša Tatomir iz Jagodine, koji kao dramaturg živi u Beogradu, za roman ,,Anđelov dodir“ objavljen u izdanju ,,Prometeja“ iz Novog Sada. U obrazloženju se kaže da je reč o složenoj priči koja pokušava da odgovori na neka vanvremenska i iskonska pitanja, izvanrednog dramaturškog i narativnog toka, pisanoj dinamično i smisleno, doziranim ironijskim diskursom i bajkovitim elementima.
,,Srpsko pero“ je najstarija nagrada Festivala po kojoj on i nosi ime. Od 1986. do 1992. godine nosila je naziv ,,Majsko pero“, a od tada, na predlog mlađih članova Saveta, naziv je promenjen u ,,Srpsko pero“. Do sada su je, pored ostalih, osvajali i Dragan Jovanović Danilov, Petar V. Arbutina, Nevena Vitošević, dr Divna Vuksanović, Dejan Bogojević, Ivan Lalović, Dejan Aleksić, Aleksandar Žikić, Damir Malešev i drugi ugledni književnici, a ove godine jednoglasnom odlukom žirija (Ivan Lalović, predsednik i Bajo Džaković i Milan Jakovljević, članovi) dodeljena je Andriji Stanuloviću iz Pirota za pesmu ,,Arkanum“ koja je na konkurs stigla pod šifrom ,,Kedar 89“. Reč je o pesmi sofisticirane i moderne vizure, senzibilnoj i angažovanoj, ornamentisanoj humanizmom i željom za boljim svetom pa se zato stihovima i traži tajni lek, iliti oružje, da se takav svet i ostvari.
Nagrada ,,Zlatni Orfej“ se od 2000. godine dodeljuje „za svevremeni pečat i trajno prisustvo u srpskoj kulturnoj baštini“. Do sada su je, pored ostalih, osvajali i akademici Matija Bećković i Adam Puslojić, Ljubivoje Ršumović, Slobodan Rakitić, Srba Ignjatović, Dragomir Brajković, Miljurko Vukadinović, Ivan Rastegorac, Radomir Andrić, Petar Pajić i drugi reprezenti srpske kulture, a ove godine, jednoglasnom odlukom članova Saveta Festivala odlučeno je da je ravnopravno podele Miodrag Petrović, književnik i dramski umetnik iz Novog Sada, poreklom iz Loćike kod Jagodine i Veroljub Vukašinović, književnik iz Trstenika. U dužem obrazloženju, uz ostalo se kaže, da Petrović ima samosvojan i prepoznatljiv lirski glas u savremenoj srpskoj poeziji koji zrači i modernim doživljajem sveta ali počiva i na sublimiranim sećanjima imanentnim tradicionalističkoj vizuri što potvrđuje i najnovijom knjigom pesama ,,Luda“ izašloj iz štampe pre nekoliko dana.
Veroljub Vukašinović je, po mišljenju članova Saveta Festivala, nagradu zaslužio za naglašeno topao i lirski pristup i pesničko prezentiranje pravoslavlja, svetosavlja, tradicije i duhovnosti uopšte.
Nagrade su laureatima uručili Bajo Džaković, Milun Vasić, Milan Jakovljević, Miljurko Vukadinović, Zoran Ćirić i Ivan Lalović, a slavodobitnici su se zahvalili prigodnim besedama i stihovima.
